Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Nghị quyết số 60-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính đã chính thức được triển khai, hợp nhất Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thành một đơn vị hành chính mới – Thành phố Hồ Chí Minh mới – với trung tâm chính trị - hành chính đặt tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.

Đây là diễn đàn khoa học quan trọng nhằm tập hợp các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý và cộng đồng doanh nghiệp cùng trao đổi, đề xuất các giải pháp khả thi để kiến tạo một Thành phố Hồ Chí Minh mới thông minh hơn, kết nối hơn, công bằng hơn và bền vững hơn. Kết quả của hội thảo sẽ được tổng hợp thành kỷ yếu khoa học làm tài liệu tham khảo quan trọng cho công tác nghiên cứu và giảng dạy; đồng thời, các đề xuất, khuyến nghị sẽ được gửi đến Ủy ban nhân dân TP.HCM nhằm đóng góp thiết thực cho tiến trình hoạch định chính sách và quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh mới. 

Tham dự chương trình, về phía khách mời có Ông Kwon Tae Han - Phó Tổng Lãnh sự quán Hàn Quốc; TS.KTS. Lê Quốc Hùng - Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia; TS. Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Nghị quyết 98; cùng đại diện các Sở/Ban/Ngành, Viện nghiên cứu, Hiệp hội, doanh nghiệp và trường đại học trên địa bàn TP.HCM. 

Về phía đơn vị đồng tổ chức Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh có sự tham dự của TS. Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng; ThS. Vũ Chí Kiên - Phó Viện trưởng. Về phía UEH, có GS.TS. Sử Đình Thành - Giám đốc UEH; GS.TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo - Phó Giám đốc UEH; PGS.TS. Nguyễn Phong Nguyên - Phó Trưởng ban thường trực Ban Nghiên cứu - Phát triển và Gắn kết toàn cầu; ThS. Võ Đức Hoàng Vũ - Phó Trưởng Ban Nghiên cứu - Phát triển và Gắn kết toàn cầu; GS.TS. Nguyễn Trọng Hoài - Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á; PGS.TS. Trịnh Tú Anh - Viện trưởng Viện Đô thị thông minh và Quản lý UEH và các lãnh đạo đơn vị chức năng, Khoa/Viện, giảng viên, nhà nghiên cứu quan tâm tham dự.

Toàn cảnh Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS.TS. Sử Đình Thành - Giám đốc UEH nhấn mạnh: “Hội thảo là điểm khởi đầu cho nhiều chương trình hợp tác nghiên cứu, đối thoại chính sách và diễn đàn học thuật định kỳ, nhằm góp phần nâng cao chất lượng quy hoạch và hoạch định phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh cam kết đồng hành với Chính quyền Thành phố và các cơ quan nghiên cứu - hoạch định chính sách, đặc biệt là Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM trong việc cung cấp luận cứ khoa học, nguồn lực tri thức để hỗ trợ quá trình quy hoạch, xây dựng và vận hành TP.HCM mới theo hướng hiện đại, xanh, sáng tạo và đáng sống”.

GS.TS. Sử Đình Thành - Giám đốc UEH phát biểu khai mạc Hội thảo

Hướng đến quy hoạch thành công Thành phố Hồ Chí Minh mới, hội thảo đã mang đến các tham luận và kiến nghị từ chuyên gia đối với công tác quy hoạch trong việc xác định các động lực phát triển kinh tế chủ đạo của Thành phố Hồ Chí Minh mới, cùng cách tiếp cận đặt con người và môi trường sống vào vị trí trung tâm, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và đẩy mạnh mô hình đồng sáng tạo giữa Nhà nước - Trường đại học/Viện nghiên cứu - Doanh nghiệp - Cộng đồng - Môi trường tự nhiên.

Tại hội thảo, 05 tham luận đã được các chuyên gia lần lượt trình bày, bao gồm:

1. TS. Lê Quốc Hùng - Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia, Bộ Xây dựng: Siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh: Những Mệnh lệnh Chiến lược cho Quy hoạch Tích hợp, Phát triển Đô thị và Quản trị trong Kỷ nguyên Chuyển đổi số Quốc gia;

2. GS.TS. Nguyễn Trọng Hoài - Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á: Thành phố Hồ Chí Minh: Động lực mới thúc đẩy năng suất tổng hợp hướng đến đô thị toàn cầu;

3. TS. Nguyễn Ngọc Hiếu - Giảng viên Trường Đại học Việt Đức: Bàn về chiến lược chuyển đổi khu vực trung tâm (CBD) Thành phố Hồ Chí Minh nhìn từ năm Trung tâm tài chính lớn ở Châu Á;

4. PGS.TS. Trịnh Tú Anh - Viện trưởng Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh: Nền tảng đồng sáng tạo: Định hình lại phương thức thúc đẩy hợp tác trong dự án phát triển thành phố thông minh, đề xuất cho Thành phố Hồ Chí Minh;

5. TS. Lê Bảo Sơn - Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM: Đánh giá quy hoạch hạ tầng cấp nước, hạ tầng thu gom xử lý nước thải và hạ tầng thu gom xử lý chất thải rắn trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh mới.

Tư duy mới cho quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh mới - Nền tảng đồng sáng tạo giữa Nhà nước - Trường đại học/Viện nghiên cứu - Doanh nghiệp - Cộng đồng - Môi trường tự nhiên

Thành phố Hồ Chí Minh mới không chỉ là sự mở rộng về địa giới hành chính, mà còn được kỳ vọng trở thành siêu đô thị thông minh, hiện đại, với không gian đa trung tâm, hạ tầng tích hợp, logistics thông minh, kinh tế số và kinh tế xanh là những trụ cột phát triển then chốt.

Các tham luận trong khuôn khổ hội thảo đã gợi mở những quan điểm nền tảng cho việc xây dựng TP.HCM mới theo hướng đa trung tâm và vùng tích hợp. Các chuyên gia khẳng định, mở rộng địa giới hành chính là chưa đủ, điều quan trọng là cần tái cấu trúc không gian đô thị theo hướng đa trung tâm, tạo ra các cực tăng trưởng mới, đồng thời thúc đẩy sự kết nối chặt chẽ với các vùng lân cận. Cách tiếp cận này vượt qua tư duy quy hoạch truyền thống vốn bị giới hạn bởi ranh giới hành chính, thay vào đó là xây dựng mô hình quản trị vùng linh hoạt, đa tầng và thích ứng với bối cảnh phát triển hiện đại.

Quy hoạch TP.HCM mới cần được xây dựng trên cơ sở dữ liệu thực tiễn, với cái nhìn tổng thể về kinh tế, xã hội, hạ tầng và kết nối vùng từ ba địa phương gồm TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, từ đó xác định chính xác vai trò, chức năng của từng tiểu vùng để xây dựng quy hoạch khả thi và phù hợp với động lực phát triển.

Đặc biệt, một thể chế quản trị mới với cơ chế thí điểm, linh hoạt và đồng thuận là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa mô hình quy hoạch này. Chỉ khi quy hoạch gắn với đổi mới thể chế, TP.HCM mới có thể phát huy hết tiềm năng, tạo lập một không gian đô thị thông minh, hiện đại và phát triển bền vững.

TS. Lê Quốc Hùng - Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia, Bộ Xây dựng với bài tham luận: “Siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh: Những Mệnh lệnh Chiến lược cho Quy hoạch Tích hợp, Phát triển Đô thị và Quản trị trong Kỷ nguyên Chuyển đổi số Quốc gia”

Xác định động lực tăng trưởng mới

TP.HCM mới cần những động lực tăng trưởng mang tính đột phá, trong đó nổi bật là phát triển cụm ngành điện gió, xây dựng hệ sinh thái logistics hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Các động lực này phải được hỗ trợ đồng bộ từ hạ tầng vật lý đến hạ tầng số, tạo nền tảng cho tăng trưởng xanh và kinh tế số.

Đặc biệt, TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu hiện là khu vực tập trung gần 50% doanh nghiệp tư nhân của cả nước, do đó việc tháo gỡ rào cản về thể chế, đất đai và vốn cho khu vực kinh tế tư nhân là điều kiện tiên quyết để khơi thông nguồn lực.

Song song đó, TP.HCM mới cần kiến tạo một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thực chất, bao gồm sandbox pháp lý, không gian thử nghiệm công nghệ, trung tâm đổi mới liên ngành và mô hình kết nối chặt chẽ giữa đại học và doanh nghiệp, nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho các ý tưởng sáng tạo phát triển và thương mại hóa.

GS.TS Nguyễn Trọng Hoài - Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á trình bày bài tham luận: “Thành phố Hồ Chí Minh: Động lực mới thúc đẩy năng suất tổng hợp hướng đến đô thị toàn cầu”

Mô hình phát triển mới

Để TP.HCM mới phát triển bền vững và giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế, việc tháo gỡ điểm nghẽn trong chuỗi cung ứng là yêu cầu cấp thiết. Thành phố cần đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống cảng cạn (ICD), phát triển logistics số và xây dựng mạng lưới cảng biển kết nối đa phương thức từ nội đô đến các vùng kinh tế trọng điểm. 

Việc mở rộng ra biển, đặc biệt là khai thác tiềm năng khu vực Cái Mép – Thị Vải, sẽ tạo điều kiện để TP.HCM trở thành trung tâm logistics biển, trung tâm năng lượng, cảng công nghiệp và điểm đến du lịch đường sông quan trọng.

Đồng thời, TP.HCM cần hướng đến xây dựng Khu trung tâm thương mại tài chính (CBD) gắn với mô hình Trung tâm Tài chính quốc tế (IFC), học hỏi kinh nghiệm từ các đô thị toàn cầu như Tokyo, Singapore và Kuala Lumpur. Điều này đòi hỏi sự phát triển đồng bộ của hệ sinh thái dịch vụ, hạ tầng giao thông, nhà ở và chất lượng sống để hình thành một trung tâm tài chính hiện đại, có khả năng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.

Bài tham luận: “Bàn về chiến lược chuyển đổi khu vực trung tâm (CBD) Thành phố Hồ Chí Minh nhìn từ năm Trung tâm tài chính lớn ở Châu Á” của TS. Nguyễn Ngọc Hiếu - Giảng viên Trường Đại học Việt Đức

Phát huy Mô hình Đại học trong thành phố – City University

Mô hình “City University” là một xu hướng phát triển thực tiễn, trong đó đại học trở thành một phần thiết yếu của cấu trúc và động lực đô thị. Đại học không đứng ngoài xã hội, mà cùng hành động, cùng sáng tạo với thành phố. 

Trong đó, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) xác định vai trò không chỉ là nơi đào tạo, nghiên cứu, mà còn là đối tác đồng hành cùng thành phố trong quy hoạch, cải cách thể chế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi xanh. UEH vận hành theo mô hình Quintuple Helix – gắn kết năm thành phần Học thuật – Doanh nghiệp – Xã hội – Nhà nước – Môi trường tự nhiên và theo đuổi triết lý Đồng sáng tạo giá trị trong đô thị đổi mới sáng tạo bền vững. Đây là cách tiếp cận liên ngành hiện đại, mở ra không gian hợp tác thực chất giữa các bên và góp phần trực tiếp vào quá trình định hình TP.HCM mới.

Bên cạnh đó, đổi mới sáng tạo cũng không thể chỉ gói gọn trong các phòng thí nghiệm, mà cần lan tỏa ra không gian sống, làm việc, kết nối cộng đồng. Các Innovation District cần được quy hoạch như những hệ sinh thái sống động, tích hợp yếu tố học thuật, sáng tạo, sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội, thay vì chỉ dừng lại ở các khu công nghệ biệt lập.

PGS.TS. Trịnh Tú Anh - Viện trưởng Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ về mô hình City University thông qua bài tham luận: “Nền tảng đồng sáng tạo: Định hình lại phương thức thúc đẩy hợp tác trong dự án phát triển thành phố thông minh, đề xuất cho Thành phố Hồ Chí Minh”

Các tham luận của hội thảo và chuỗi nghiên cứu của HIDS và UEH đã và đang tập trung giải quyết những vấn đề cốt lõi trong quá trình quy hoạch và phát triển TP.HCM mới, với các lĩnh vực như quy hoạch đô thị, logistics, kinh tế số, kinh tế xanh, tài chính quốc tế và đổi mới sáng tạo. 

Phiên thảo luận tại Hội thảo

Thành công của hội thảo và tinh thần hợp tác đa bên của Nhà nước – Đại học/Viện nghiên cứu – Doanh nghiệp – Cộng đồng - Môi trường tự nhiên chính là một bước khởi đầu chiến lược để chung tay kiến tạo một Thành phố Hồ Chí Minh mới – thông minh hơn, kết nối hơn, công bằng hơn và bền vững hơn – xứng đáng với vai trò là đô thị đầu tàu quốc gia trong kỷ nguyên mới.

Một số hình ảnh khác tại Chương trình:

Chào đón đại biểu tại phòng Khánh tiết UEH

Đại biểu đóng góp và thảo luận tại chương trình

TS. Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển TP.HCM phát biểu tổng kết và bế mạc hội thảo

Đại biểu chụp hình lưu niệm

Trụ cột: Nghiên cứu, Kết nối cộng đồng

Dự án: UEH Connecting

Tin, ảnh: Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH, Ban Tổ chức Hội thảo