Trong xã hội hiện đại, vấn nạn quấy rối tình dục không còn là những câu chuyện riêng lẻ ẩn sau những cánh cửa đóng kín, mà trở thành một vấn đề xã hội nhức nhối, đòi hỏi sự quan tâm và hành động từ mỗi cá nhân và cộng đồng. Thế nhưng, giữa ranh giới mong manh giữa yêu thương đích thực và những hành vi “núp bóng” dưới danh nghĩa tình yêu, sự khác biệt trong quan điểm về tình dục và quấy rối giữa phương Đông và phương Tây đã khiến cho nhiều người trẻ bối rối, chưa đủ nhận thức rõ ràng. Đó là câu hỏi mà talkshow “Quấy rối tình dục – Im lặng hay lên tiếng” đã giải đáp, thu hút sự quan tâm của gần 400 sinh viên tại Hội trường B1.302 sáng ngày 15/10/2025. Chương trình được thiết kế với không khí cởi mở, gần gũi giữa các chuyên gia xã hội học, tình dục học, pháp lý và sinh viên, nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng nhận diện – phòng tránh QRTD, đồng thời khuyến khích giới trẻ dám lên tiếng, bảo vệ bản thân và người khác, hướng tới một xã hội an toàn, văn minh và tôn trọng.

 Chương trình xoay quanh ba vấn đề trọng tâm: Hiểu về tình dục để có hạnh phúc lứa đôi; Hiểu về QRTD – yêu thương hay cạm bẫy; Pháp luật xử lý QRTD như thế nào?

Mở đầu chương trình, Tiến sĩ Xã hội học, chuyên gia Tâm lý lâm sàng – Phạm Thị Thúy đã đặt ra loạt câu hỏi gợi mở về sự cởi mở, khái niệm đồng thuận và ranh giới giữa yêu thương và xâm hại trong các mối quan hệ. Cô đặt ra vấn đề về chủ đề tình dục khó cởi mở tại Việt Nam, khi các ràng buộc truyền thống và quan niệm đạo đức vẫn còn chi phối mạnh mẽ. Đồng thời, cô cũng dẫn dắt hai khách mời trao đổi thêm về góc cạnh tâm lý, pháp lý đặt ra loạt câu hỏi gợi mở về sự cởi mở, khái niệm đồng thuận và ranh giới giữa yêu thương và xâm hại trong các mối quan hệ. Qua đó, chương trình giúp người tham dự, đặc biệt là sinh viên Gen Z, có cái nhìn toàn diện hơn, hiểu rằng đây không chỉ là vấn đề đạo đức, mà còn là vấn đề liên quan đến sức khỏe thể chất, tinh thần và quyền con người cần được nhìn nhận nghiêm túc.

Các diễn giả đã dành sự quan tâm đặc biệt để làm rõ khái niệm “đồng thuận” trong các mối quan hệ tình dục. Họ nhấn mạnh rằng đồng thuận phải được xây dựng dựa trên nguyên tắc tự nguyện, hiểu biết đầy đủ và hoàn toàn không chịu bất kỳ áp lực hay ép buộc nào. Đi kèm với đó là những cảnh báo về các hệ quả pháp lý nghiêm trọng có thể xảy ra khi sự đồng thuận bị phá vỡ, qua đó giúp sinh viên nhận thức sâu sắc hơn về quyền tự chủ và cách thức bảo vệ bản thân. Với phong cách truyền đạt gần gũi và duyên dáng, Bác sĩ Nguyễn Lan Hải đã chỉ ra một thực trạng đáng báo động: nhiều bạn trẻ đang trở thành nạn nhân của sự lạm dụng được ngụy trang dưới vỏ bọc của tình yêu thương. Những hành vi này, thoạt nhìn có vẻ vô hại, thực chất lại là “cạm bẫy” của quấy rối tình dục, để lại những tổn thương tâm lý nặng nề và kéo dài. Bổ sung cho vấn đề này, Luật sư Trần Thị Ngọc Nữ đã đưa ra một góc nhìn sắc sảo trong phần thảo luận, cảnh báo rằng ngay cả sự đồng thuận cũng có thể trở thành một “cạm bẫy” pháp lý khi mối quan hệ chấm dứt. Do đó, sinh viên phải thực sự thấu hiểu khái niệm đồng thuận, đồng thời trang bị kỹ năng lưu giữ các bằng chứng minh bạch để tự bảo vệ mình trước nguy cơ bị buộc tội oan sai như “xâm hại tình dục”, “xúc phạm thân thể” hay nhẹ hơn là QRTD bị tố ngược.

Trong chương trình, bác sĩ Nguyễn Lan Hải đã chia sẻ quan điểm đầy ấn tượng: “Người Việt Nam có tuổi thơ dài nhất”. Bà lý giải rằng, đa phần người trẻ Việt Nam lớn lên trong môi trường bao bọc quá mức, thiếu sự giáo dục cởi mở và khoa học về giới tính. Chính sự né tránh của người lớn đã khiến thế hệ trẻ thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng tự bảo vệ và dễ rơi vào thế bị động khi đối diện với những tình huống nhạy cảm, thậm chí là quấy rối hoặc xâm hại tình dục từ chính người thân quen của mình. Bác sĩ Hải cũng đưa ra lời khuyên dành cho thế hệ Gen Z về việc cần thiết phải trang bị cho bản thân một nền tảng kiến thức vững vàng về tình dục và tình yêu, đồng thời  cần biết đặt ra các “giới hạn” và “luật chơi” rõ ràng để duy trì một mối quan hệ lành mạnh và tích cực. Cùng với đó, các vị diễn giả cũng chỉ rõ đâu là những hành vi bị xem là quấy rối tình dục, giúp các bạn trẻ không chỉ nhận diện được “ranh giới đỏ” mà còn hiểu đúng về tình yêu thực sự, từ đó biết cách bảo vệ bản thân khỏi những cạm bẫy và lợi dụng.

Bên cạnh đó, Tiến sĩ Phạm Thị Thúy cũng nhấn mạnh rằng QRTD không chỉ diễn ra trực tiếp ở nơi công cộng hay môi trường làm việc mà còn len lỏi gián tiếp qua không gian mạng. Dưới góc nhìn xã hội học, cô Thúy cho rằng sự phổ biến của các hành vi này phản ánh thực trạng đáng lo ngại về văn hóa ứng xử và nhận thức giới tính trong xã hội hiện nay, khi nhiều người vẫn xem nhẹ hành vi QRTD, thậm chí còn coi đó là “trêu đùa vô hại”. Nhiều người vẫn vô thức tin vào những quan niệm sai lầm như: “Làm hoa cho người ta hái, làm gái cho người ta trêu” hay “im lặng là đồng ý”. Bác sĩ Hải khẳng định một trong những nguyên nhân khiến QRTD gia tăng chính là những định kiến xã hội nguy hiểm, góp phần củng cố quan điểm đổ lỗi cho nạn nhân và phớt lờ những hành vi xâm phạm. Bà nhấn mạnh rằng: “Im lặng không bao giờ là đồng ý. Bất kỳ hành vi, lời nói hay ánh nhìn nào khiến người khác khó chịu, dù chỉ một lần, đều có thể là quấy rối”. Việc nhận diện ranh giới này là bước đầu tiên để mỗi người, đặc biệt là sinh viên, phải biết tự bảo vệ và lên tiếng khi bị xâm phạm, đồng thời tôn trọng người khác trong tất cả các mối quan hệ với nhau. 

Hội trường đã diễn ra rất cởi mở và có rất nhiều câu hỏi, hay những câu chuyện riêng tư được chia sẻ, từng cái đều được ba vị diễn giả lắng nghe, giải đáp và cho lời khuyên khoa học cũng như các quan điểm cá nhân một cách gần gũi, giúp sinh viên hiểu rằng, lên tiếng khi bị QRTD không những là quyền mà còn là cách tự bảo vệ bản thân và những người xung quanh trước thềm QRTD đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng và quan điểm tích cực trong xã hội hiện nay.

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Ngọc Nữ  chỉ ra rằng mặc dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc đưa QRTD vào các quy định pháp luật, nhưng các quy định này vẫn còn thiếu tính cụ thể và chưa đủ sức răn đe. Cụ thể, trong Bộ luật Dân sự, hành vi xâm hại đến nhân phẩm, danh dự được đề cập, tuy nhiên để xử lý cần chứng minh những thiệt hại về tinh thần, điều này gặp rất nhiều khó khăn để đo lường một cách chính xác hay  Luật Hành chính chỉ quy định về hành vi “gây rối trật tự công cộng” mà chưa xác định rõ hành vi, đối tượng cụ thể của quấy rối tình dục. Liên quan đến môi trường việc làm,  Luật Lao động mới chỉ áp dụng trong phạm vi nơi làm việc chứ chưa đề cập đến những trường hợp xảy ra ngoài môi trường công sở. Trong khi đó, Bộ luật Hình sự chỉ quy định tội danh xâm hại tình dục với người dưới 16 tuổi, chưa có điều khoản riêng về quấy rối tình dục đối với người trưởng thành. Ngay cả khi nạn nhân đứng ra tố giác hay khởi kiện, pháp luật hiện nay vẫn đặt nặng yếu tố “bằng chứng” hơn là lời khai, khiến họ phải tự chứng minh hậu quả mà mình gánh chịu. Tuy nhiên, trong các vụ quấy rối tình dục, tổn thương tinh thần là hậu quả lớn nhất nhưng lại khó định lượng hay quy đổi thành thiệt hại vật chất, nên việc bảo vệ nạn nhân trở nên vô cùng khó khăn, còn kẻ vi phạm thì dễ dàng thoát khỏi trách nhiệm. Vì vậy, pháp luật Việt Nam hiện nay mới chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính, chứ chưa có những chế tài đủ mạnh mang tính răn đe, chẳng hạn như biện pháp cách ly đối tượng quấy rối tình dục khỏi cộng đồng nhằm ngăn chặn nguy cơ tái diễn hành vi và bảo vệ an toàn cho xã hội.

Thông qua buổi Talkshow, các diễn giả đã có cái nhìn thấu đáo hơn về những mối quan tâm sát sườn của sinh viên UEH. Cô Phạm Thị Thúy đánh giá cao việc UEH là một trong những trường đại học tiên phong trong việc trang bị kiến thức về tình dục và quấy rối tình dục- chủ đề mà vẫn còn khá mới mẻ tại nhiều cơ sở giáo dục. UEH cũng đã xây dựng một quy trình hỗ trợ người học toàn diện khi gặp phải vấn đề QRTD, đi kèm với các quy tắc ứng xử rõ ràng và chế tài đủ mạnh để răn đe hành vi vi phạm, qua đó kiến tạo một môi trường học tập an toàn, cởi mở và tôn trọng. Về phía sinh viên, diễn giả đã nhắn nhủ: Khi cần hỗ trợ trong khuôn viên trường, hãy liên hệ ngay với Ban chăm sóc người học (DSA) qua hotline, email hoặc đến trực tiếp các văn phòng để được hỗ trợ. Trong các tình huống xảy ra bên ngoài (tại nhà hoặc nơi công cộng), bên cạnh việc vận dụng kỹ năng tự bảo vệ, các bạn có thể gọi đến đường dây khẩn cấp 113. Bên cạnh , hãy tìm đến sự chia sẻ và lời khuyên từ người thân trong gia đình như một chỗ dựa đầu tiên trước khi tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Talkshow kết thúc với thông điệp mạnh mẽ từ 3 vị diễn giả rằng: “Hiểu biết chính mình sẽ là lá chắn bảo vệ bạn trước những nguy cơ, và lên tiếng là cách để bạn không còn im lặng trước bất công”. Những chia sẻ chân thành và truyền cảm hứng xuyên suốt chương trình không chỉ giúp sinh viên hiểu rõ hơn về quấy rối tình dục, mà còn giúp mỗi người dám lên tiếng bảo vệ bản thân và những người xung quanh, đồng thời khuyến khích GenZ dám nghĩ, dám nói, dám hành động hướng tới một nền văn minh hội nhập và phát triển.

Tin, ảnh: Ban Chăm sóc người học