( Hình ảnh: Green AI)

Nguồn: https://medium.com/

Trí tuệ nhân tạo xanh là gì?

Trí tuệ nhân tạo xanh được coi là xu hướng mới của ngành công nghệ nhằm cân bằng giữa sự đổi mới với phát triển bền vững kết hợp với ý thức môi trường. AI xanh (AI bền vững hay AI không phát thải) bao gồm các hoạt động nhằm giảm thiểu phát thải carbon ra môi trường trong nền công nghiệp trí tuệ nhân tạo (nguồn: kinhtemoitruong). Cách tiếp cận mới này tập trung vào việc tạo ra các công nghệ AI không chỉ thông minh mà còn bền vững, cân bằng giữa hiệu năng và lợi ích môi trường đồng thời đảm bảo rằng tương lai do AI thúc đẩy là xanh và có trách nhiệm. 

Trong khuôn khổ hội thảo “Giải pháp AI trong ứng phó biến đổi khí hậu” tại Hà Nội, PGS.TS. Trần Thế Truyền đã cảnh báo về một nghịch lý trong sự phát triển: AI hiện đang tiêu tốn một lượng năng lượng khổng lồ, qua đó gián tiếp thải ra nhiều khí carbon gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Vì vậy cần phát triển mô hình AI tinh gọn để giảm thiểu lượng carbon từ chính các máy móc AI đang sử dụng. “Để tham gia giải quyết biến đổi khí hậu, bản thân AI phải xanh và sử dụng năng lượng sạch” – PGS.TS. Thế Truyền khẳng định. 

Vì thế mà trí tuệ nhân tạo xanh sẽ là kim chỉ nam dẫn dắt ta đến kỷ nguyên phát triển hài hòa với các mục tiêu sinh thái, không những tiếp cận hài hòa với những đổi mới của thời đại mà còn bảo tồn hành tinh tương lai của chúng ta cho các thế hệ mai sau.

AI xanh – Chiến lược thúc đẩy phát triển bền vững

Trí tuệ nhân tạo xanh đại diện cho một bước chuyển mình quan trọng, buộc chúng ta phải nhìn nhận lại cách công nghệ được phát triển và sử dụng sao cho bền vững. Khác với AI truyền thống vốn chú trọng vào hiệu suất và độ chính xác, AI xanh đặt yếu tố môi trường vào trung tâm của ứng dụng. Cụ thể, AI xanh góp phần giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc tối ưu thuật toán, giảm tiêu thụ năng lượng trong quá trình huấn luyện mô hình, đồng thời khuyến khích sử dụng tài nguyên tính toán một cách hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp giảm tác động môi trường mà còn thúc đẩy sự đổi mới công nghệ hướng tới các ngành xanh như năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, và giao thông thông minh. Việc tích hợp AI xanh vào các lĩnh vực đời sống cũng đồng nghĩa với việc tạo ra các giải pháp nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng.

Nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới đã triển khai các dự án Green AI để hiện thực hóa các mục tiêu SDGs. Tiêu biểu như trong nông nghiệp, AI hỗ trợ hệ thống tưới tiêu giúp tiết kiệm tới 30% lượng nước mà vẫn duy trì năng suất, đồng thời giảm phân bón và thuốc trừ sâu, góp phần cải thiện “đất lành, cây tốt”, hỗ trợ mục tiêu Nước sạch và vệ sinh và Bảo vệ đa dạng sinh học. Trong lĩnh vực giao thông, dự án Google Project Green Light đã áp dụng AI để điều phối đèn giao thông hiệu quả, giảm 10% lượng phát thải khí nhà kính tại các ngã tư, đồng thời giảm tắc nghẽn. Với vai trò là cầu nối giữa công nghệ và phát triển bền vững, Green AI chính là chìa khóa giúp các quốc gia – trong đó có Việt Nam – tiến tới một tương lai cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.

(Hình ảnh: Google’s Project Green Light uses AI)

Nguồn: Marcro Systems, LLC

Việt Nam và tiềm năng phát triển AI xanh

Việt Nam, với sự phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số, đang đứng trước cơ hội lớn để áp dụng những tiến bộ của trí tuệ nhân tạo vào các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, y tế, giáo dục và giao thông. Đồng thời, trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với những vấn đề môi trường và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cấp thiết, Việt Nam đã và đang khuyến khích áp dụng AI xanh trong mọi mặt đời sống, khi AI là công nghệ phục vụ cho rất nhiều ngành, giúp ích cho hoạt động dự báo, tự động hóa và tối ưu hóa. Đây không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là bước đi chiến lược nhằm giảm tác động tiêu cực đến môi trường, góp phần vào quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa và củng cố vị thế quốc gia trên trường quốc tế.
Trong xu hướng phát triển, Việt Nam có nhiều tiềm năng để ứng dụng AI xanh, đặc biệt là trong các lĩnh vực then chốt như:

• Nông nghiệp xanh: Ứng dụng AI để tối ưu hóa quy trình tưới tiêu, giám sát cây trồng, dự đoán sâu bệnh và giảm lãng phí phân bón – từ đó nâng cao hiệu suất và giảm thiểu tác động đến tài nguyên.
• Giao thông xanh: AI được dùng để phân tích dữ liệu giao thông, dự báo ùn tắc, tối ưu hóa tuyến đường và hỗ trợ triển khai giao thông điện – từ đó giảm phát thải khí nhà kính.

Các cơ sở giáo dục cũng đóng vai trò nòng cốt kết nối học thuật với thực tiễn thông qua các dự án nghiên cứu, mô hình khởi nghiệp và hoạt động đổi mới sáng tạo. Bên cạnh việc đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn và hợp tác đa bên, khuyến khích sự hợp tác giữa doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục, tăng cường thu hẹp khoảng cách giữa kĩ năng số và môi trường bằng cách tổ chức các khóa đào tạo kết hợp AI và phát triển bền vững; hướng tới xây dựng nguồn nhân lực có tư duy AI Xanh.

Tại Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH), nhà trường cũng đang từng bước tiếp cận xu hướng AI xanh như một phần trong chiến lược phát triển bền vững. UEH đẩy mạnh các hoạt động gắn liền với bảo vệ môi trường thông qua mô hình UEH Green Campus, kết hợp chuyển đổi số và các giải pháp công nghệ xanh. Một ví dụ tiêu biểu là việc tích hợp tính năng phân loại rác thông minh trong ứng dụng UEH Student, giúp sinh viên vừa thực hiện bảo vệ môi trường, vừa được cộng điểm rèn luyện, nâng cao ý thức sống xanh.

Ứng dụng hỗ trợ phân loại rác tại UEH

Ngoài ra, UEH không ngừng thúc đẩy việc tích hợp công nghệ xanh, đặc biệt là Green AI, vào định hướng học thuật và nghiên cứu. Nhà trường thường xuyên tổ chức các hội thảo khoa học, seminar chuyên đề và tọa đàm học thuật xoay quanh chủ đề trí tuệ nhân tạo và phát triển bền vững. Đây là cơ hội để sinh viên, giảng viên và các nhà nghiên cứu tiếp cận với những xu hướng công nghệ mới nhất, đồng thời thảo luận các giải pháp ứng dụng AI xanh vào thực tiễn quản lý, sản xuất và đời sống.

Bên cạnh đó, UEH còn khuyến khích sinh viên tham gia các cuộc thi đổi mới sáng tạo, dự án nghiên cứu liên ngành có tích hợp yếu tố bền vững và chuyển đổi số. Việc lồng ghép Green AI vào chương trình đào tạo và hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp sinh viên tiếp cận với mô hình công nghệ thân thiện môi trường, mà còn xây dựng tư duy trách nhiệm xã hội trong mỗi cá nhân. Điều này giúp UEH không chỉ bắt kịp xu hướng giáo dục hiện đại trên thế giới, mà còn góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao – những người có khả năng nghiên cứu, phát triển và vận hành các giải pháp AI xanh, đóng góp vào quá trình chuyển đổi xanh tại Việt Nam và khu vực.

Triển lãm hướng dẫn UEHers thực hành nguyên tắc Đại học Xanh tại UEH 

AI xanh không chỉ mở ra cơ hội đổi mới công nghệ mà còn khẳng định trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc xây dựng một tương lai bền vững. Tại UEH, sinh viên không chỉ được trang bị kiến thức chuyên môn mà còn được truyền cảm hứng về phát triển bền vững thông qua các hoạt động ứng dụng công nghệ xanh và trao quyền tham gia các dự án đổi mới sáng tạo. Với tinh thần tiên phong, UEH đang góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, sẵn sàng mang Green AI vào thực tiễn, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước và bảo vệ hành tinh xanh cùng nhau hướng đến một tương lai vững mạnh.

Trụ cột: Đào tạo, Nghiên cứu, Vận hành

Dự án: UEH Green Campus

Tin, ảnh: Ban Chăm sóc người học (DSA)

TÀI LIỆU THAM KHẢO: 

Tầm quan trọng của AI Xanh (Green AI) trong giảm tác động môi trường. (2023, October 4). Học Trực Tuyến CNTT, Học Lập Trình Từ Cơ Bản Đến Nâng Cao. https://funix.edu.vn/chia-se-kien-thuc/ai-xanh-green-ai-trong-giam-tac-dong-moi-truong/

Ân C. (2024b, December 11). Trí tuệ nhân tạo xanh: Giải pháp công nghệ bền vững của tương lai. kinhtemoitruong.vn. https://kinhtemoitruong.vn/tri-tue-nhan-tao-xanh-giai-phap-cong-nghe-ben-vung-cua-tuong-lai-95471.html

VnExpress. (2019, December 16). Để giải quyết biến đổi khí hậu, AI phải là “Green AI.” vnexpress.net. https://vnexpress.net/de-giai-quyet-bien-doi-khi-hau-ai-phai-la-green-ai-4026780.html

Addante, R. J., Yousif, M., Valencia, R., Greenwood, C., & Marino, R. (2021). Boosting brain waves improves memory. Frontiers for Young Minds, 9. https://doi.org/10.3389/frym.2021.605677

Hoàng Đ. P. (2025, April 15). Green AI – Khi trí tuệ nhân tạo cũng cần sống xanh. Việt Coach Acedemy. https://vietcoach.edu.vn/khong-phan-loai/green-ai-khi-tri-tue-nhan-tao-cung-can-song-xanh

Tabbakh, A., Amin, L. A., Islam, M., Mahmud, G. M. I., Chowdhury, I. K., & Mukta, M. S. H. (2024). Towards sustainable AI: a comprehensive framework for Green AI. Discover Sustainability, 5(1). https://doi.org/10.1007/s43621-024-00641-4